И ДА ГО МЕНИТЕ СВЕТОТ, НЕ МЕНУВАЈТЕ ГО СВОЕТО МИНАТО

Си идеме од црква, од причесна. Вјасаме, речиси трчаме: по седум недели Велики пости, првпат ќе се омрсиме. А тогаш се знаеше сè: кога се зајадува месо, кисело млеко и маштеница, кога полжави и коприви, грав или риба, а кога маслинки и жива манџа. И се знаеше кога се облекува ново алиште, а кога ветво. Јас потскокнувам по татка и по мајка, а умот ми е дома. Си мислам дека и овој пат ќе ме седнат на малата трпеза со децата. Тогаш се знаеше и кој кај ќе седне на трпезата. На која трпеза ќе седи. А уште кога влеговме во дворот татко ме печна. Имавме една голема круша пред куќата во дворот и јас секое поминување ќе се обесев со рацете на неа. Ама сега, само што се фатив, татко ми свика:

– Небеска, не си дете!

Јас се усрамив, иако тоа одамна сакав да го чујам. Стојам сега онака настрана со децата и сите заедно потскокнуваме. И на несакање ти се подмрднува грлото, душата. Оти трпезата само се полни со јадења јагнешко печено, дроб-сарма, тава со ориз, рогушки и смокви и што ти не. Се крева пареа над јадењата, мислиш се смее трпезата. Како и таа да се радува со нашата радост. Се потат чиниите, се зори месото, се меша мирис со мирис. И таа миризба ми ги копа непцата и ми ја полни устата со танка водичка. Речиси ми го забрзува и дишењето. Мајка отскрива бела погача, ја удира и ја гребе од жарчињата, и ја дува посопта и ја сече. Првин се сече на крст, вели дедо, и за лебот е Велигден денеска. Зад мајка е мајката на Христос пред која црцори запалено кандилце. Дедо си го тера редот, дава команди. Татко го гледа, ама не вели ништо.

И да го мените светот, не менувајте го своето минато, вeли дедо, никаде не одете без него. Татко тогаш ме викна на трпезата, кај нив. На помалите им ставија помала трпеза. На брат ми и на сестра ми. Тогаш јас првпат седнав на големата трпеза, со големите. Сакам да скокнам од радост, ама ми е страв да не истурам нешто, да не се накапам со нешто и пак да ме вратат кај децата. А не знам што да правам со радоста, кај да ја ставам. Тешко на тој што не знае што е сиромаштија, вели дедо, оти никогаш не ќе дознае колку е слатко јадењето кога си изгладнет. Тој не ја разликува храната и не ѝ го знае вкусот, вели и се прекрстува. По нeгo се крстат сите: татко, мајка, децата... Нема лабаво...

Знае дека комунизмот и Господ не одат заедно, но се куражи со помислата дека можеби и Христос бил комунист, не знаејќи за тоа.

И само што почнавме да јадеме, само што се фативме за лебот, што се вели, однадвор почна да се слуша тропање. He пласкајте со устите, се врти татко кон децата, не јадете од копанка. Тропањето иде од големата врата, откај скалите. Татко почнува да шета со очите по трпезата и го замалува вртењето на залакот во устата. Чини подзаврти го и подзастани. Тропањето се повторува и татко запира да ги мрда вилиците. Почека така малку, а тропањето пак се чу, стана. Човек што нè затекнува на јадење, вели мајка, не може да нè мрази. Татко, на излегување, само голтна. Видов како го турна залакот. Кога излеговме надвор, полицајците веќе го изведуваа од дворот, го тераа. Дедо, уште од скали, почна да вика: Антихристи, зар од јадење најдовте да го кренете човекот, зар на Велигден најдовте?

Па и змија, бре, не се тепа на денешен ден, вика, па и змијата не те каса кога пиеш вода. И таа има повеќе почит од луѓето. Знае што е свето на светов, вика.

Така, од пред очи, ни се загуби татко, не ми се вдаде ни убаво да го фатам со очите, да го испратам барем со погледот. Кога се расплака мајка, дедо рече: Па и затворите се за луѓе. И почна да се враќа назад. Сонцето е поголемо пред бура, вели дедо, секогаш пред голем дожд е поголемо. Ако загине сонцето, ќе има војна.

А пред да помине голема војска, вели, излегуваат многу жаби, гасеници и скакулци. Ајде дома, вели дедо, и затворите се за луѓе, повторува. И добро што стана така: при посетите во затворот дознав на чија страна е вистината.

Извадок од „Небеска Тимјановна“ од Петре М. Андреевски